Wybieramy system szkolenia

Przed rozpoczęciem nauki przyszły nurek musi podjąć decyzję w jakiej organizacji chce zrobić pierwszy kurs. Dla kogoś, kto nie ma jeszcze żadnego doświadczenia nurkowego, taki wybór może stanowić nie lada problem. Nie demonizujmy jednak wyboru organizacji – wszystkie uczą nurkować, i nie jest ich celem utopienie klienta na pierwszym wyjeździe! I licencje wydawane przez wszystkie obecne w Polsce organizacje nurkowe są rozpoznawalne na świecie w bazach nurkowych. Poza tym wybór pierwszej organizacji nie skazuje nas na całe życie – nie ma przeszkód, żeby kolejne kursy robić w innej organizacji.

Dlaczego nie jedna?

Wraz z wynalezieniem automatu oddechowego nurkowanie stało się dostępne dla nurków „cywilnych”. Eksploracja podwodnego świata przestała być związana tylko z pracami podwodnymi i wojskowymi operacjami. W latach 60-tych ubiegłego wieku pasjonaci nurkowania zaczęli zrzeszać się w organizacje, które miały popularyzować ten sport oraz usystematyzować sposoby szkolenia. W ramach demokratycznych zasad panujących w nurkowaniu, różne grupy miały różne spojrzenie na nurkowanie, więc powstało kilka organizacji. Wszystkie jednak, niezależnie czy początkowo były organizacjami non-profit, czy prywatnymi przedsięwzięciami, miały na celu rozwój nurkowania na świecie. Dzisiaj można powiedzieć, że odniosły sukces – nurkowanie jest dostępne dla wszystkich. Najwięcej organizacji powstało w Stanach Zjednoczonych. Z kolei Europa próbowała wszystkich objąć jednym systemem, aczkolwiek jak to w Europie, każde państwo na swój własny, autonomiczny sposób, czyli taka nurkowa Unia Europejska, z tym, że obejmująca kraje z całego świata. Podejście amerykańskie wolne jest z założenia od konieczności pogodzenia interesów różnych państw – systemy te są bardziej spójne i zunifikowane niezależnie od miejsca szkolenia. Ostatecznie jednak, w miarę rozwoju rynku, prawa ekonomii zrobiły swoje i programy części organizacji stały się podobne do siebie, a inne organizacje z kolei znalazły swoje nisze rynkowe.

PADI (Professional Association of Diving Instructors)
PADI (Profesjonalne Stowarzyszenie Instruktorów Nurkowania) zostało założone w 1967 roku przez Johna Crowina i Ralpha Ericsona w Stanach Zjednoczonych. Jest to obecnie największa organizacja nurkowa na świecie, a właściwie firma, bo nie jest to organizacja non-profit. Jej założeniu również przyświecała myśl propagowania nurkowania, ale ponieważ jest to przedsięwzięcie biznesowe, wszystko toczyło się znacznie sprawniej i szybciej. PADI opracowało modułowy system szkolenia i wprowadziło jednolity standard wszystkich szkoleń. Jednocześnie wyznaczała również standardy bezpiecznych zasad nurkowania – np. prędkości wynurzania. Dosyć późno z kolei wprowadzono nurkowania z mieszankami nitroxowymi. Organizacja szybko opanowała rynek nurkowy. Kolejne centra przystępowały do PADI, ponieważ firma bardzo intensywnie promuje nurkowanie jako sport dostępny dla każdego. Dzięki temu centra nurkowe PADI są obecne w 180 krajach świata, licencję PADI posiada 130 000 instruktorów i divemasterów, a 70% wszystkich certyfikatów nurkowych wydawanych jest właśnie przez PADI. Obserwując uważnie zmieniający się rynek PADI wkroczyło ostatnio również na rynek szkoleń technicznych i nurkowań trimixowych. Poza szkoleniami PADI promuje ochronę środowiska poprzez kampanię Project Aware.

System szkolenia PADI to przede wszystkim jednolite standardy. Wszyscy instruktorzy PADI są szkoleni dokładnie w ten sam sposób. Wszyscy nurkowie również. Materiały szkoleniowe są doskonale przygotowane i składają się z książek oraz filmów instruktażowych. W każdym miejscu na świecie szkolenie przebiega dokładnie tak samo. Dzięki temu dokładnie wiadomo, co powinien umieć nurek z danym stopniem nurkowym. Ma to też taką zaletę, że możemy rozpocząć kurs w Polsce, przerobić tutaj teorię i zajęcia basenowe, a dokończyć kurs w dowolnym innym miejscu, np. na wyjeździe. Każdy instruktor przeprowadza te same ćwiczenia i korzysta z tej samej książki, tylko w innym języku.

Program szkolenia został opracowany w taki sposób, aby kandydat na nurka opanował podstawowe zasady bezpieczeństwa pod wodą, obsługę sprzętu i zasady nurkowania. Filozofia szkolenia zakłada, jak najszybsze przekazanie podstawowej wiedzy i zejście pod wodę (hasło PADI to „Dive today” – zanurkuj już dziś). Dlatego możemy spodziewać się już na pierwszych zajęciach założenia sprzętu i wejścia do basenu lub na płytką wodę. Tempo ćwiczeń czy sposób przekazywania wiedzy jest tak skonstruowane, aby każdy był w stanie wszystko przyswoić.
www.padi.com

CMAS (Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques)
CMAS – Światowa Konfederacja Działalności Podwodnej. Powstała w 1959 r. na kongresie w Monaco, jako organizacja non-profit. Za siedzibę obrano Paryż a pierwszym prezesem został Jacques-Yves Cousteau. CMAS miał wspierać rozwój nurkowania i ujednolić standardy szkolenia. Jednak rozbudowane struktury, kolejne komisje zarówno na szczeblu międzynarodowym, jak i krajowym, doprowadziły do rozwoju biurokracji, a nie rozwoju standardów. Tym bardziej, że opracowanie programów szkolenia przekazano federacjom poszczególnych państw, pozostawiając im dużą dowolność. Miało to na celu dostosowanie programów do warunków panujących w danym kraju. Nikt nie przewidział, że już wkrótce ludzie będą się poruszać po świecie zupełnie swobodnie. W efekcie do dzisiaj na stronie CMAS (www.cmas.org) zakładka „nauka nurkowania” jest nadal „w budowie”. Nie dowiemy się też niczego o programach szkoleniowych, za to możemy obejrzeć zdjęcia z kolejnego zjazdu „partii”.

W Polsce CMAS to Komisja Działalności Podwodnej PTTK. Początkowo zrzeszała ona kluby nurkowe. Opracowane zasady szkolenia nie zmieniały się przez lata i miały być dostosowane do polskich warunków nurkowych i sprzętowych. Na wielotygodniowych szkoleniach kandydaci na nurków ćwiczyli pływanie, tężyznę fizyczną, wytrzymałość. Nowoczesny sprzęt nurkowy był w Polsce przez całe lata niedostępny. Nic dziwnego, że szkolenia te przypominały niemalże szkolenia komandosów. Nie mniej KDP promowało nurkowanie klubowe, co w czasach realnego socjalizmu miało duży sens – można było dzielić się sprzętem, wspierać i marzyć o lepszej przyszłości. Dzisiaj kluby nurkowe nadal dobrze funkcjonują – nurkowie zawsze stanowili jedną rodzinę, niezależnie od systemu. I niech tak pozostanie.

Tymczasem dopiero w 1997 r. w KDP zauważono, że świat wkoło się zmienił, ludzie zaczęli podróżować, a sprzęt stał się prawie niezawodny. I że konkurencja dawno jest już w zupełnie innym miejscu. Zmieniono więc system szkoleń – skrócono szkolenie na podstawowy stopień do 7 dni i położono większy nacisk na ćwiczenia ze sprzętem nurkowym, zamiast doskonalenia techniki pływania bez sprzętu. Obecnie nastąpiła unifikacja szkolenia w CMAS, choć nadal nie obowiązują ścisłe standardy – nie ma jednolitych materiałów, ani zestawu ćwiczeń, jedynie zalecenia KDP. Wiele zależy od instruktora prowadzącego szkolenie.

Licencje CMAS są rozpoznawalne na całym świecie, więc nie ma problemu z nurkowaniem z takimi uprawnieniami. Nie ma też problemów z kontynuowaniem szkolenia w innej organizacji. Kluczem do sukcesu jest tutaj jednak wybór dobrego instruktora.
www.cmas.org
www.kdp-pttk.org.pl

NAUI (The National Association of Underwater Instructors)
NAUI (Narodowe Stowarzyszenie Instruktorów Nurkowania) powstało w 1961 r. w stanie Kalifornia jako organizacja non-profit. Założyciele (m.in. Al Tillman – ówczesny dyrektor wydziału sportu w Zarządzie Parków i Rekreacji stanu Kalifornia) organizacji chcieli stworzyć system szkoleń dla nurków rekreacyjnych, który zapewni im bezpieczeństwo pod wodą, ponieważ ludzie nurkowali ze świeżo skonstruowanym sprzętem bez żadnej wiedzy na ten temat. W latach 70-tych NAUI zaczęło rozszerzać swoją działalność na inne kraje, m.in. Kanadę i Japonię. Do roku 1989 NAUI wyszkoliło 12 000 instruktorów. W latach 90-tych organizacja dostrzegła potrzebę szybszego rozwoju i wsparcia marketingowego swoich instruktorów. Powołano sieć dwudziestu centrów serwisowych, a ostatecznie NAUI zostało przekształcone w organizację międzynarodową. Dopiero w 2001 roku zakończono proces przekształceń i wydano zintegrowany system szkoleniowo – treningowy dla nurków, jako obowiązujący standard. Hasłem NAUI jest „Bezpieczne nurkowanie przez edukację”. W ostatnich latach wzmożone zostały akcje marketingowe i NAUI chce odnaleźć swoje miejsce na rynku, obok największych organizacji takich jak CMAS i PADI. Organizacja prowadzi także szkolenia techniczne.
www.naui.pl

SSI (Scuba Schools International)
SSI powstała w latach 70-tych w Stanach Zjednoczonych. Ideą, która przyświecała twórcom było ukierunkowanie szkolenia na klienta i zaoferowanie pełnej obsługi nurkowej, szkoleń, sprzedaży sprzętu, podnoszenia kwalifikacji. Aby uzyskać pozycję na rynku w 1999 r. nastąpiło połączenie SSI z National Association of Scuba Diving Schools (NASDS), które miało większe doświadczenie w działaniach marketingowych. SSI wymaga, aby instruktorzy jej organizacji działali tylko w autoryzowanych przez SSI centrach nurkowych i kładzie duży nacisk na wspieranie swoich dealerów. SSI działa na całym świecie poprzez swoje przedstawicielstwa regionalne.

System szkolenia jest zbliżony do innych systemów anglosaskich. Standardy szkolenia są jasno opracowane i obowiązują na całym świecie. Przywiązanie instruktorów do centrów SSI ma zapewniać przestrzeganie standardów. Materiały szkoleniowe składają się z książek oraz filmów instruktażowych. Program szkolenia, zgodnie z filozofią, obejmuje również informacje o tym jak wybrać sprzęt do nurkowania. W Polsce wyszkolonych zostało około 100 instruktorów SSI.
www.ssi-polska.com

HSA (Handicapped Scuba Association)
HSA - Stowarzyszenie Nurków Niepełnosprawnych – to największa organizacja szkoląca osoby niepełnosprawne. Założona w Stanach Zjednoczonych w 1981 r. organizacja non-profit opracowała standardy szkolenia osób niepełnosprawnych, stosowane obecnie na całym świecie. Certyfikaty HSA uznawane są we wszystkich centrach nurkowych. HSA obecne jest w 45 krajach i posiada ponad 1700 instruktorów.
www.hsa.naszemiasto.pl

IANTD (International Association of Nitrox and Technical Divers)
IANTD (Międzynarodowe Stowarzyszenie Nurków Nitroxowych i Technicznych) powstało w 1991 r. Jako pierwsze wprowadziło do nurkowania sportowego nitrox, a później trimix. Z założenia jest to organizacja o orientacji technicznej i szkolenie prowadzone jest według takich standardów ze szczególnym naciskiem na dobre opanowanie techniki nurkowej oraz radzenia sobie ze stresem. Celem nadrzędnym jest zminimalizowanie ryzyka wypadku nurkowego. Zajęcia obejmują m.in. poprawną konfigurację sprzętu wg standardów IANTD, psychologiczne aspekty nurkowania, planowanie nurkowań, radzenie sobie ze stresem, oraz naukę nurkowania oczywiście. Wymagania sprzętowe są tutaj większe niż w przypadku innych organizacji, jak również sam program podstawowego szkolenia jest znacznie rozbudowany.
www.hogarthian.pl
www.iantd.pl

SDI (SCUBA DIVING INTERNATIONAL)
SDI jest organizacją, która została powołana przez TDI (TECHNICAL DIVING INTERNATIONAL) do opracowania nowych rekreacyjnych standardów szkoleniowych. Początkowo wzorowano się na standardach NAUI. SDI już z nowo opracowanymi standardami szkoleniowymi oficjalnie rozpoczęła działalność na rynku amerykańskim w połowie 1999 r. Do Europy SDI trafiła z początkiem 2000 r. SDI odróżnia się od innych organizacji tym, że wprowadziła do szkolenia rekreacyjnego pewne sprawdzone elementy z nurkowania technicznego, jak również utworzyła jedyny w swoim rodzaju program szkolenia "SOLO DIVING" dla nurków rekreacyjnych. Będąc członkiem SDI, można w sposób uproszczony "przejść" do TDI, jak również odwrotnie. Wynika to z faktu, iż praktycznie SDI i TDI jest jedną i tą samą organizacją, w której SDI odpowiada za program szkolenia rekreacyjnego, a TDI technicznego.
www.tdisdi.com